Na sajtu predsjednika Ukrajine je postavljena peticija za prelazak Ukrajine na latinično pismo. Autor peticije je predložio da se ukrajinsko pismo promijeni prelaskom sa ćiriličnog na latinično pismo prema uzorima savremenog engleskog pisma. 24. oktobra 2022. godine na sajtu predsjednika Ukrajine postavljena je peticija sa predlogom prelaska ukrajinskog alfabeta na latinično pismo. Inicijator peticije podcrtava u svom obraćanju da se odricanje od ćirilice javlja kao pravovremena mjera. „Molim vas razmotrite mogućnost prelaska ukrajinskog alfabeta na latinično pismo (u okviru modernog engleskog pisma). Razloga za takav prelaz ima dovoljno, oni su očigledni. Osim toga, ne mogu da se sjetim aktuelnijeg momenta u istoriji naše zemlje za takav prelaz, nego sad“, piše u tekstu.
Da bi je predsjednik države razmatrao, peticija je dužna da dobavi 25 hiljada potpisa. Slične inicijative pojavljivale su se i ranije na portalu predsjednika Ukrajine, ali nisu prikupljale potreban broj potpisa. Podsjetimo, sekretar Savjeta za nacionalnu bezbijednost i odbranu Ukrajine, Aleksej Danilov, zalagao se i prije godinu dana za prelazak na latinično pismo. Tada su u Ukrajinskoj pravoslavnoj crkvi predlog komentarisali kao odricanjdužna da se odrekne svoje matične azbuke, kao što se Grčka nije odrekla svog alfabeta.
Prevod na srpski Ognjen Vojvodić
POGOVOR PREVODIOCA
Sličnu „peticiju“ za prelazak sa ćiriličnog pisma na latinično objavio je početkom prošloga vijeka u Kraljevini Srbiji, godinu dana prije početka Prvog svjetskog rata, Jovan Skerlić, književni kritičar, propagator jugoslovenskog jezičkog programa njemačke slavistike i levičarski agitator protiv pravoslavne ćirilične pismenosti i uopšte predanja pravoslavne kulture. Skerlić je bio propagator jugoslovenskog jezičkog programa njemačke slavistike, agitator protiv pravoslavne ćirilične pismenosti i uopšte predanja pravoslavne kulture. Emancipaciju srpskog naroda Skerlić je propovijedao kao odricanje od pravoslavlja. U svom članku „Neoslavizam i jugoslovenstvo” Skerlić piše: „prvi korak ka našem narodnom jedinstvu to je verska ravnodušnost, jednovremeno i svestrano slabljenje verskog osećanja”; „mi se imamo vraćati idejama, vazda mladim i uvek tačnim, našega velikoga učitelja Dositeja Obradovića” (Skerlić 1911: 267).
U jezičkoj politici Skerlić je odvajanje srpske kulture od pravoslavlja predlagao kroz odvajanje od ćiriličnog pisma kao predanja pravoslavne pismenosti, i od ijekavskog izgovora kao najsličnijeg crkvenoslovenskom jeziku. Zalagao se da Srbija i srpski narod u jugoslovenskom jezičkom programu napuste ćirilično pismo i pređu na latinično pismo, tj. na pismo latinske pismenosti i religije, i ekavski izgovor kao jedostavniji i granični sa drugim slovenskim jezicima a time podložniji uticaju i asimilaciji. Zapravo, da Srbi napuste i austroslavističku prostu ćirilicu i pređu na njen latinični ekvivalent – hrvatsku latinicu. (Austroslavistička kancelarija je u jugoslovenskom programu 19. vijeka kreirala srpski surogat ćirilice prema latinskom misionarskom modelu fonetske proste latinice radi napuštanja ćirilične originalne ortografije a potom postupnog prelaska sa surogata ćirilice na njen latinični ekvivalent.) Skerlić je srpskohrvatsko jugoslovensko jezičko jedinstvo vidio u ekavsko-latiničkoj kombinaciji kao osnovi srpsko-hrvatskog književnog jugoslovenskog jezika, prema kojoj bi Srbi i Hrvati napustili ijekavski izgovor i prešli na ekavicu to jest da se Hrvati sa ijekavskog izgovora vrate ekavskom koji se govorio u Zagrebu do austrougarske reforme kada je ijekavski izgovor srpskog štokavskog dijalekta uveden kao hrvatski jezik, a da se Srbi odreknu ijekavskog izgovora kao svog središnjeg i autentičnog izgovora. Dakle, da se kodifikuje književni srpskohrvatski jugoslovenski jezik kao jezik ekavskog izgovora i latiničnog pisma.
Skerlić je sačinio Anketu sa predlogom da ekavski izgovor srpskog jezika i latinično pismo budu osnova jugoslovenskog jezičkog jedinstva buduće srpsko-hrvatske države – Jugoslavije, to jest da srpski narod napusti ćirilično pismo i ijekavski izgovor. U Kraljevini Srbiji Skerlićeva Anketa je bila shvaćena kao jugoslovenski ekstremizam komunističkih književnih kružoka. Anketa Jovana Skerlića predstavljala je poluzvaničnu probu prohodnosti jugoslovenske jezičke politike u srpskom društvu. Mnogi učesnici ankete na pitanje pisma nisu odgovorili. Skerlićev stav među Srbima niko nije podržao, ni njegovi prijatelji. Anketa je objavljena u pet djelova. Prvi je obrazloženje predloga: J. Skerlić, Istočno ili južno narečje?, Srpski književni glasnik, Knj. XXXI, br. 11-12, 1 i 16. decembar 1913. Odgovori su pod istim naslovom objavljivani kako su pristizali, u četiri broja: J. Skerlić, Anketa o južnom ili istočnom narečju u srpsko hrvatskoj književnosti, Srpski književni glasnik, Knj. XXXII, br. 2, 16. januar 1914. do Knj. XXXII, br. 5, 1. mart 1914. godine. Hrvatski intelektualaci su kao katolici bili za katolički kulturni kontinuitet latiničnog pisma, ali protiv zajedničkog ekavskog izgovora u „srpskohrvatskom“ ili „jugoslovenskom jeziku“.
Katolička Kongregacija je krajem 19. vijeka na Balkanu napustila primjenu prelaznog programa jugoslovenskog dvodjelnog naziva jezika „srpski ili hrvatski“ i dvočlanog naziva „srpskohrvatski“, i počela primjenu preimenovanja južnoštokavskog dijalekta ijekavskog izgovora srpskog jezika u hrvatski. Počelo je formiranje rimokatoličkog hrvatskog naroda i hrvatskog jezika, a napušten je program prevođenja srpskog naroda u rimokatolicizam pod njegovim istorijskim imenom, zbog istorijski izgrađenog imena srpskog kao sinonima pravoslavne pripadnosti i poštovanja pravoslavlja u srpskom narodu, kao i snage Srpske pravoslavne crkve i posle progona u osmanskoj okupaciji. Njemački i vatikanski lingvisti su za kodifikovanje hrvatskog jezika izabrali ijekavski izgovor srpskog štokavskog dijalekta, kao središnji, autentični najizgrađeniji izgovor srpskog jezika, formiran na prostoru srednjovjekovnih država Nemanjića i Kotromanovića, na kojem je kasnije izgrađena Dubrovačka književnost kao kontinuitet srpske književne kulture i književnog jezika, tj. na prostoru Dalmacije slobodnom od osmanske okupacije, ali pod latinskim pravopisnim prozelitizmom prelaska na latinično pismo.
Rat je uvijek bio prilika da se u vanrednom stanju sprovede i kulturna kolonizacija naroda, kao danas u Ukrajini, kao u Prvom svjetskom ratu prema srpskom jeziku i narodu. Fatalizam i fanatizam srbo-jugoslovenskih filologa i političara je kulminirao u Prvom svjetskom ratu, dok su srpska vojska i narod ginuli u borbi za opstanak. Godine 1916. u državnoj štampariji u Nišu (u programu Niške deklaracije proglašenja jugoslovenskog ujedinjenja kao ratnog cilja srpske vlade), štampana je sintetička studija Jovana Cvijića i Aleksandra Belića kojom je predstavljena kulturna politika buduće jugoslovenske države troimenog naroda troimenog jezika, u kojoj su prvi put zvanično navedeni atributi: srpsko-hrvatski jezik, srpsko-hrvatska književnost, srpskohrvatske epske pjesme, srpskohrvatski narod itd. Jugoslovenski jezički program je potvrđen Krfskom deklaracijom 1917. godine odredbom o ravnopravnosti ćiriličkog i latiničkog pisma u jugoslovenskoj državi. Formiranjem Kraljevine Jugoslavije je zvanično sproveden jugoslovenski jezički projekat vanvjerskog “vavilonskog“ ujedinjenje srpskog naroda, a suspendovano srpsko ujedinjenje – onemogućeno je ujedinjenje srpskog naroda u srpskoj sabornosti pravoslavne vjere i pismenosti. U Ustavu Kraljevine Jugoslavije srpski jezik je prvi put od srpske strane zvanično preimenovan i višeimenovan to jest troimenovan kao srpsko-hrvatsko-slovenački jezik. Formiranje Jugoslavije je sprovedeno istovremeno sa formiranjem SSSR -a i uništenjem Carske Rusije, što je bio početak programa sprovođenja sovjetizacije ruskog jezika, naroda i povjesnog prostora, a u kojem je projekat Ukrajine bio politički primaran, kao “ruska“ varijanta jugoslovenskog programa.
Jugoslovenska jezička politika je u Kraljevini Jugoslaviji kulminirala predlogom Kralja Jugoslavije da latinično pismo bude zvanično jugoslovensko pismo, koji nije prihvaćen zbog protivljenja srpskih filologa i Srpske pravoslavne crkve. Rezultat jugoslovenskog jezičkog programa je ratni raspad Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu i formiranje nacističke Nezavisne Države Hrvatske na prostoru današnje Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Vojvodine i dijelu današnje Srbije pod pokroviteljstvom Vermahta i Vatikana, u kojoj je vršen genocid nad srpskim narodom, progon ćiriličkog pisma i naziva srpski jezik. Ratni raspad socijalističke Jugoslavije, posle raspada sovjetskog Saveza, rezultirao je ponovo pogromom srpskog naroda na prostoru današnje Hrvatske i ponovnim protjerivanjem ćiriličnog pisma. Jugoslovenski jezički program se sprovodi nad srpskim jezikom i posle raspada Jugoslavije i u bivšim jugoslovenskim republikama, u Crnoj Gori je prethodna vlast srpski jezik preimenovala u „crnogorski jezik“, i ako se većina stanovnika izjasnila da govori srpski jezik; u Bosni i Hrcegovina srpski jezik je preimenovan u „bošnjački“ od strane muslimanske zajednice, islamizovanog srpskog stanovništva, a sa preimenovanjem jezika u ovim republikama izvršeno je prevođenje na latinično pismo.
U istom političkom programu progona slovenskih jezika pravoslavne pismenosti u sovjetskoj Ukrajini je jedan dijalekat ruskog jezika preimenovan u “ukrajinski jezik“, dok je standardni ruski jezik programski proganjan do zvanične zabrane govorenja ruskog jezika u javnom prostoru 2021. godine. Podsjetimo, na dijelu današnje Ukrajine koji je bio pod austrougarskom okupacijom sprovođena je kolonizacija ruskog jezika u istom austroslavističkom programu kao i kolonizacija srpskog jezika, kojom su rukovodili isti misionari koji su bili mentori srpskim saradnicima njemačkog programa preimenovanja dijalekta srpskog jezika i potom njegovog prevođenja sa ćiričičkog na latiničko pismo. Naime, kroatizacija srpskog jezika i ukrainzacija ruskog jezika predstavljaju političke programe istog evroatlantskog kolonijalnog projekta razgradnje slovenskih jezika i progona pravoslavne pismenosti.
Jovan Skerlić je umro 1914. godine ne dočekavši državno sprovođenje jugoslovenskog jezičkog programa formiranjem Kraljevine Jugoslavije. Kontinuitet jugoslovenske jezičke politike je nastavila Socijalistička FR Jugoslavija, koja je skoro u potpunosti ostvarila progon ćiriličkog pisma i prelazak srpskog naroda na latinično pismo. Jugoslovenski Skerlićev standard, ekavski izgovor i latinično pismo, je u Socijalističkoj Jugoslaviji koristila Jugoslovenska narodna armija. Skerlićeva strategija jugoslovenske jezičke politike se danas sprovodi u Srbiji, i posle 30 godina od raspada Jugoslavije – potisnuto je ćirilično pismo (pored polovične zakonske zaštite srpske ćirilice), programski se progoni srpski ijekavski izgovor iz državnih i privatnih medija, ekavizuju se ijekavski tekstovi Srba iz Hrvatske i Krajine, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, a ekavsko-latinična “kodifikacija“ je u Srbiji vidljiva kao srpski standard.
Izvor: https://ognjenvojvodic.wordpress.com/
